Welke invloed hebben reizigers van en naar de Friese Waddeneilanden?

Op welke manier kunnen de reizigers op de Waddenveerboten mee denken, adviseren en beslissen over de dienstverlening, de dienstregeling en de tarieven van de boten van en naar de eilanden? Bij het openbaar vervoer hebben reizigers verenigd in Rover wettelijk adviesrecht. De ongeveer twee miljoen reizigers van en naar de Waddeneilanden hebben dat wettelijk recht niet. Wel kent een kleine groep eilandbewoners een vorm van overleg in klantenpanels. Of dat zo blijft is de vraag aan de vooravond van de aanbesteding (2025/26) en van de verlening van nieuwe concessies voor de waddenboten (2029). Over de bestaande en de gewenste situatie.

Klantenpanels

Bij de beëindiging van de concurrentiestrijd tussen de Eigen Veerdienst Terschelling (EVT) en Rederij Doeksen in 2014 is onder meer bepaald dat de Friese eilandbewoners het recht krijgen om met de rederij in klantenpanels te overleggen over de kwaliteit van de dienstverlening op de veerboten. Zeven vertegenwoordigers van Terschellinger maatschappelijke organisaties overleggen met de directie van Doeksen. Van Vlieland nemen er drie deel. Naast de twee klantenpanels is er nog het Consumentenplatform Waddenveren (CWV). Hierin zitten drie burgers. Dit CWV overlegt met vier vertegenwoordigers van de klantenpanels van Terschelling en Vlieland. In totaal tellen we een kleine twintig mensen die meedenken met de rederijen. Niet iedereen op Terschelling en Ameland is gelukkig met de huidige vorm van inspraak. Voor de ongeveer 11.000 Friese eilandbewoners is de verbinding hun ‘levensader’ met de vaste wal. Zij zijn voor persoonlijke en zakelijke belangen volledig afhankelijk van de rederijen die de veerdiensten onderhouden. De toeristen hebben tot op heden geen enkele vorm van participatie anders dan het invullen van een enquête.

2029

Op welke manier kan vanaf 2029 de invloed van de reizigers op de Waddenveerboten verbeterd worden? Allereerst door de voorwaarden voor advies en overleg transparant en duidelijk vast te leggen. Denk aan: democratische en representatieve vertegenwoordiging van de deelnemers, onafhankelijkheid, transparantie over taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden, verantwoordingsplicht en openbaarheid van informatie.

Voor de eilandbewoners zijn de volgende opties denkbaar voor verbetering:

1. Verbetering van de werkwijze en samenstelling van de huidige klantenpanels.
2. Vervanging van de klantenpanels door per eiland één adviescommissie, samengesteld uit leden van de gemeenteraad.
3. Jaarlijks, anoniem opinieonderzoek onder eilandbewoners, uitgevoerd door een onafhankelijk onderzoeksinstituut.

Toeristen

De positie van de ongeveer twee miljoen toeristen naar de Friese Waddeneilanden kan verbeterd worden door hun vanaf 2029 het wettelijk recht te geven om advies uit te brengen over het waddenverkeer als OV. Dit adviesrecht kan digitaal uitgevoerd worden met opiniepeilingen onder bijvoorbeeld de groep van vaste, toeristische reizigers. De reizigersorganisatie Rover kan hierin een ondersteunende rol spelen.

Reageren 

Bij de komende aanbesteding en concessieverlening van de veerboten staan grote belangen op het spel voor de eilandbewoners, de toeristen en voor de natuur. Reden genoeg om alert te zijn op de voorwaarden die de overheid gaat stellen aan de concessievoorwaarden. Het woord is nu aan de gebruikers om hun belangen goed te behartigen. Reageren bij de overheid kan op https://www.platformparticipatie.nl/friesewaddenveren

Henk Tameling, schrijver van De slag om de veerboten (2023)

7 mei 2024