Het Wakend Oog van Sytse Schoustra door Edith Brouwer (tekst), foto Sytse Schoustra
Facebook, 4 januari 2021:
Goedemorgen, lichte regen op Terschelling, 3.5°C bij ONO 5 Bft, zicht 30 km, golfhoogte Noordzee 2.10 m, zeewater 7.7 °C, regen 1 mm, barometer 1020.9 hPa gestegen.
Elke ochtend opent Sytse Schoustra (69) de dag voor zijn duizenden volgers op Facebook met het weerbericht. Vanuit zijn woonkamer in West-Terschelling heeft hij uitzicht op de haven en de Waddenzee.
De weermannen en vrouwen van de NOS, RTL en Talpa weten Sytse te vinden; ze plaatsen regelmatig zijn weerfoto’s op Terschelling. ‘In 2013 hebben we een gigantische orkaan hier gehad. Toen kon je door het stuifwater de terminal hier op 50 meter afstand niet meer zien. Dat was niet leuk kan ik je vertellen. We waren bang in ons eigen huis. De dakpannen vlogen alle kanten om je heen. We zagen van alles voorbij komen waaien. Dat was super extreem. Belt de NOS midden in de storm om te vragen hoe het weer was. Ik heb de telefoon even buiten gehangen…dit dus. Fototechnisch sloeg het nergens op, maar het zijn wel momenten die je bij blijven.’
‘Ik ben ook weleens gebeld door Schiphol met de vraag hoe het weer hier was, met name met de vorst, want dan wilden ze weten of ze de vliegtuigen moesten de-icen. Wel heftig eigenlijk. Ik zei, nou het dooit hier als een gek, dus het zal best zijn, dat het over een uur bij jullie ook zo is. En dat was ook zo.’
‘En dan die foto van het poollicht. Het was gewoon mazzel…een jaar of vijf geleden, op een avond. Ik wist dat er poollicht was, want tegenwoordig krijg je daar gewoon een appje of alarm voor. En ik liep naar huis en het begon te regenen, shit, dat kunnen we natuurlijk weer vergeten. Maar ik kon nog wel de lichten van Harlingen zien, het was op zich nog best wel helder. Ik nam het statief mee en ben hier de hoge duin opgelopen. Het regende nog steeds. Ik was boven en de lucht brak open en op een gegeven moment was het allemaal kleur…dan ga je uit uit je dak hoor, echt!’
Sytse heeft een gruwelijke hekel aan mist, dan is zijn wereld te klein: ’Ik mag graag de horizon zien. Een storm is leuk, sneeuw en ijs helemaal goed. In 2011 hingen er twee enorme sneeuwbuien boven de Ketelbrug, achter Emmeloord in de Noordoostpolder. Het was hier op Terschelling onbewolkt. Je kon ze hier zien, dus die buien waren zeker twaalf kilometer hoog, vliegtuigen vlogen er tussendoor! Ik stond hier op de haven toen ik de foto maakte. Ik was aan het werk en ik zag die buien hangen en er kwam een bekende binnen. Ik zei: je moet even op de zaak letten… ik moet buiten een foto maken.’
‘Ik wist nooit wat wil ik worden. Dingen komen vanzelf op mijn pad. Ik sla links af als ik het leuk vind of rechtsaf als ik het niet leuk vind. Dat zijn keuzes die je maakt en zo ben ik door mijn leven gerold.’
Sytse kwam als 10-jarige jongen voor het eerst op Terschelling tijdens een vakantieweek. Daarna, eind jaren 60, begin jaren 70, als leerling van de Zeevaartschool. ‘Vanaf toen ben ik op Terschelling gebleven.’ In die tijd begon ook zijn liefde voor de fotografie. Hij kocht een spiegelreflexcamera die hij meenam aan boord om foto’s van het weer te maken.
‘Het weer zit bij ons in de genen. Mijn vader was boer en het weer was enorm belangrijk. Hij keek naar buiten en naar de lucht en hij kon redelijk goed voorspellen hoe het weer zich allemaal zou ontwikkelen. Als ik mijn broers en zussen aan de telefoon krijg, dan vraag ik niet hoe het met ze is, maar: hoe is het weer? Dat zit bij ons in de genen.’
Via het opzetten van een sociëteit op de Zeevaartschool is Sytse in de horeca terecht gekomen. Hij heeft uiteindelijk het koffiehuis Het Wakende Oog met uitzicht op de haven in West overgenomen. Dit gebouw is een rijksmonument en heeft al eeuwen deze naam. Heel vroeger was het een wachthuis voor vissers.
Zijn camera, zijn andere wakend oog, heeft hij altijd bij zich. ‘Ik heb afgeleerd om het niet te doen want dan krijg je gegarandeerd een moment van shit…had ik nou mijn camera maar bij me.’
Edith Brouwer, november 2020, www.atelieropen.nl/linokunst/edith-brouwer/
Eilander portretten
Van 5 tot 9 oktober 2020 volgden veertien mensen uit heel Nederland in de Folkshegeskoalle Schylgeralân, de volkshogeschool van Terschelling, een schrijfcursus onder de titel Eilander portretten. In enkele dagen werden de cursisten voorbereid op een interview met een bewoner van het eiland die vrijwel zijn of haar hele leven op dit Waddeneiland heeft doorgebracht. Hieronder het resultaat van de interviews in de vorm van een geschreven portret en een column.
Henk Tameling, docent/Stichting Over ’t Wad