Sinds 2006 wordt elk jaar uit een overheidsfonds van 800 miljoen euro geld geïnvesteerd in het Nederlandse Waddengebied. Met dit Waddenfonds worden tot en met 2026 drie hoofdonderwerpen financieel ondersteund: natuur, economie en kennishuishouding.

Het ontstaan van het fonds in 2004 heeft te maken met de besluitvorming rond gaswinning in de Waddenzee zo’n vijftien jaar geleden. In heftige debatten en polemieken, in de media en wetenschappelijke congressen kruisten wetenschappers, natuurbeschermers en politici de degens met elkaar over de vraag of gaswinning (geen boring) schadelijke effecten voor de Waddenzee en de daaraan gekoppelde natuur zou kunnen hebben.

Om die politiek en wetenschappelijk lastige vraag te beantwoorden werd naar goed Nederlands poldergebruik een commissie in het leven gesteld van drie wijze mensen van respectievelijk PvdA (Wim Meijer), VVD (Loek Hermans) en CDA (Tineke Lodder). De commissie heette officieel Adviesgroep Waddenzeebeleid (AGW) maar werd vaak aangeduid als de Commissie-Meijer.

Het uiteindelijke advies van de commissie in 2004 was positief over het idee van gaswinning, zij het onder strikte voorwaarden met het “hand aan de kraan”-principe en met compensatiemaatregelen voor de natuur. Het toenmalige kabinet Balkenende-II besloot naar aanleiding van het advies om in een periode van 20 jaar € 500 miljoen uit te trekken voor extra investeringen in de Waddenzee en het Waddengebied. Voor deze investeringen wordt een apart Waddenfonds opgericht dat onder beheer staat van het ministerie van VROM. De bestuurlijke constructie is na verloop van tijd veranderd: momenteel wordt het bestuur gevormd door de drie provincies van de TVTAS: Groningen, Friesland en Noord-Holland. De Tweede Kamer heeft in 2004 het voorstel van de regering verhoogd naar €800 miljoen en wel 750 miljoen euro uit de opbrengsten van gaswinning in de Waddenzee en 50 miljoen uit de algemene middelen van het rijk.

Wat is het doel van het Waddenfonds?

Op de site van het fonds staan vier hoofddoelen:

• het vergroten en versterken van de natuur- en landschapswaarden van het Waddengebied;
• het verminderen of wegnemen van externe bedreigingen van de natuurlijke rijkdom van de Waddenzee;
• een duurzame economische ontwikkeling in het Waddengebied, dan wel het gericht zijn op een substantiële transitie naar een duurzame energiehuishouding in het Waddengebied en direct aangrenzende gebieden; en
• het ontwikkelen van een duurzame kennishuishouding ten aanzien van het Waddengebied.

Waarin worden de waddenmiljoenen geïnvesteerd?

De investeringen worden in principe verdeeld over de categorieën natuurherstel en -ontwikkeling, vermindering van bedreigingen (bijvoorbeeld ongelukken met scheepvaart en het tegengaan van ‘exoten’ zoals de Japanse oester), duurzame economische ontwikkeling en kennisinfrastructuur. Voorbeelden van de investeringen uit het fonds zijn de uitkoop van de kokkelvissers, de oprichting van de Waddenacademie, experiment met garnalendoppen, nieuwe veerdiensten van Doeksen op LPG.

Tot wanneer?

Het fonds heeft een levensduur van twintig jaar. Dat betekent dat er in 2026 een einde aan komt aan deze vorm van investeringen in het Waddengebied. Over een vervolg op het fonds na 2026 bestaat nog geen duidelijkheid.

Waar kun je het fonds vinden?

Het kantoor van het fonds zetelt in het Waddenhuis op het Ruiterskwartier in Leeuwarden. Hier  is ook de Waddenacademie gevestigd. Op de site www.waddenfonds.nl kun je zien waaraan het geld wordt gespendeerd.