De Wadden prikkelen onze fantasie met hun eilanden, onbewoonde eilanden, zandplaten en verdronken eilanden. Wij kunnen vast allemaal nog wel even meezingen met Op een onbewoond eiland/Zijn alle dagen fijn/Op een onbewoond eiland/Daar zou ik willen zijn van Kinderen voor Kinderen uit 1981.  Tien jaar daarvoor verbleef Jan Wolkers een week in zijn eentje op Rottumeroog. Was hij op een onbewoond eiland of op een verlaten zandplaat?  Wat zijn de Richel, de Razende Bol en Griend? Om die vraag te beantwoorden, moet je eerst  weten wat een eiland is. Een eiland is een eiland als het volgens de deskundigen voldoet aan de volgende kenmerken: het is van alle kanten omringd door water, het is kleiner dan een continent en groter dan een rots of zandbank en midden in het eiland is de invloed van de zee nog merkbaar.

Dan is de vraag wat een zandbank is. Een zandbank of  ook wel zandplaat genoemd,  is een ophoping van zand op de bodem van een zee of meer. De zandophoping blijft meestal onder het wateroppervlak. Best wel lastig voor de bootjesmensen.

Als de platen droog liggen, kan er zich zand afzetten, waardoor ze steeds hoger worden. Sommige platen kunnen zo groeien dat ze alleen nog bij springvloed onder komen te staan of bij extreem hoogwater. Als ze bij gemiddeld hoogwater niet overstromen, kunnen ze zo uitgroeien tot kleine eilanden. Een voorbeeld daarvan is Rottumeroog. Een zandplaat is dus een eiland als minimaal 160 hectare bij gemiddeld hoogwater niet meer wordt overspoeld. Daarom is bijvoorbeeld de Engelsmanplaat geen eiland omdat bij vloed de hele plaat onderloopt met water.

Wat is een Waddeneiland?

Een Waddeneiland is een landoppervlakte waarvan minimaal 160 hectare grond bij gemiddeld hoogwater niet door de Noordzee wordt overspoeld.  Met deze definitie is de Razende Bol, ook wel Noorderhaaks genoemd, een eiland en bij gebrek aan menselijke bewoners, een onbewoond eiland. Datzelfde geldt voor Rottumeroog en Rottumerplaat. Dus kennen we in Nederland drie onbewoonde Waddeneilanden: Razende Bol, Rottumeroog en Rottumerplaat. De Razende Bol en Rottumerplaat zijn ieder zo’n 700 hectare groot en Rottumeroog is beduidende kleiner met een paar honderd hectares. Van deze drie is alleen de Razende Bol zonder begeleiding toegankelijk voor het publiek.

De Razende Bol

De Razende Bol of Noorderhaaks ligt onder Texel tussen het Molengat en het Mars. Het eiland is overdag toegankelijk voor het publiek. Vanuit Den Helder of Oudeschild op Texel kun je er tegen betaling georganiseerd na toe varen om er een dagje door te brengen. Tenminste op het zuidelijke deel, het noordelijke deel is tussen 15 mei en 1 november afgesloten voor het publiek om de zeehonden en vogels te ontzien die er rusten.

Het eiland hoort bij de provincie Noord-Holland en valt onder het gemeentebestuur van Texel. Het beheer van de Bol is uitbesteed aan de natuurorganisatie Landschap Noord-Holland die boswachters levert voor voorlichting, toezicht en naleving van regels, zeg maar educatieve politieagenten op een onbewoond eiland.

Rottumerplaat

Rottumerplaat, bijna het meest oostelijke Waddeneiland, behoort tot de provincie Groningen en valt onder de gemeente Het Hogeland. Dit eiland is nooit gedurende langere tijd bewoond geweest. Op het eiland is een post gevestigd waar tijdens het broedseizoen twee vogelwachters tellingen verrichten. In 1971 brachten de schrijvers Jan Wolkers en Godfried Bomans in juli ieder een week op het eiland door. Hun enige verbinding met de buitenwereld bestond uit een kort dagelijks radiocontact met VARA-medewerker Willem Ruis, die in Warffum verbleef. Wolkers beschreef zijn verblijf in Groeten van Rottumerplaat (1971); het dagboek van Bomans verscheen postuum in Op Reis rond de Wereld en op Rottumerplaat (1972).

 

Rottumeroog

Rottumeroog  is meest oostelijke  Nederlandse Waddeneiland, het hoort bij de provincie Groningen en valt ook onder de gemeente Het Hogeland. Het eiland ligt in de Eemsmonding ten westen van de Westereems, de rijksgrens met Duitsland en de vaargeul naar de Eemshaven en verder. Rottumeroog wordt ook al wel Rottum genoemd omdat dit eiland in de Middeleeuwen toe behoorde aan een klooster van het Groningse dorpje Rottum.

Rottumeroog werd lang door een strandvoogd en zijn gezin bewoond. De laatste strandvoogd, Jan Toxopeus verliet in 1965 het eiland. In 1998 werd zijn huis afgebroken. Op het eiland tref je nog steeds bouwresten van zijn huis aan.

Het huidige, onbewoonde eiland is ruim 4 kilometer lang en ¾ kilometer breed. Op de noordelijke kant van het eiland staat een markante zeekaap. Vogelwachters houden er gedurende bepaalde periodes van het jaar een oogje in het zeil. Restanten puin markeren het einde van het oude beleid: geen kunstgrepen van de mens, geen zandsuppletie, geen dijkverzwaring. Hier heeft de natuur de vrije hand gekregen. Daar waar bij storm en wind de westelijke kant afbrokkelt, groeit het eiland aan de oostkant.

Jan Wolkers was dus in 1971 een weekje op het eiland Rottumerplaat, in 1991 kwam hij er even weer terug. Vanaf de jaren tachtig woonde hij tot zijn dood in 2007 permanent op het eiland Texel.

Voor een bezoek aan Rottumeroog zie de website van Staatsbosbeheer: Expeditie Rottumeroog.
Mijn verslag aan Rottumeroog staat op de www.dewaddenvoordummies.nl/2019/08/09/