Het ritme van de Wadden
Natuurbeschermers, ondernemers en kunstenaars zijn allemaal op hun eigen manier bezig om hun liefde voor de Wadden uit te drukken. Met hun werk geven ze uiting aan hun passie en hun betrokkenheid bij het meest unieke natuurgebied van Nederland: de Waddenzee. Als we in de wereld van de muziek op en over de Wadden duiken, kunnen we een breed spectrum aan muzikale vormen beluisteren. Op elk eiland zijn authentieke troubadours te beluisteren, over elk is op Spotify of YouTube wel een lied of een sketch te vinden. Vandaag een crossmediale reis door de muziekwereld op en over Ameland en Schiermonnikoog. Veel luister- en kijkplezier met deze combinatie van tekst, beeld en geluid.
Ameland
De komieken Johnny Kraaikamp en Rijk de Gooijer bezongen Ameland in 1958 op hilarische wijze met Op het goudgele strand. De tijdgeest van de jaren vijftig is goed te ervaren op: https://www.youtube.com/watch?v=N_J_yeU53Ec
De zangers Imca Marina, Koos Alberts en Aafke Romein hebben in hun werk aandacht besteed aan Ameland. Imca – Viva Espana – Marina komt bijna haar hele leven lang op Ameland waar ze rust en inspiratie voor haar leven en werk vindt. Haar opa en vader bouwden daar mee aan de dijken en haar vader leerde er haar moeder kennen. De diva van het Nederlandse lied bezit er een authentiek commandeurshuisje uit 1648. Imca zwerft graag over het eiland en krijgt er inspiratie om te schrijven. Zij is een betrokken zangeres, zo protesteerde ze tegen een plan voor windmolens bij de kust van Ameland en tegen de aardbevingen in Groningen. In een tv-uitzending van Op volle toeren, in 1980 bracht zij Ik ga naar Ameland ten gehore. Dit is nog te beluisteren op https://www.youtube.com/watch?v=Lrb2NoF4A40
Koos Alberts (1947-2018), werd geboren in de Amsterdamse Jordaan hoewel het refrein van zijn lied Ameland iets anders doet vermoeden.
Als ik het eiland zie
waar ik woon aan de waterkant
Waar ik geboren ben, op het mooie Ameland
Waar ik mijn jeugd doorbracht
en in mijn hart alleen aan jou heb gedacht
(…)
Deze zanger van het Nederlandse levenslied brak in 1984 door met Ik verscheurde je foto. Op de gelijknamige LP staat ook het nummer Ameland. In een videoclip van 1985 is het hele lied te beluisteren: https://www.youtube.com/watch?v=B2BpViNkLxk
Van heel andere orde is schrijfster en zangeres Aafke Romeijn. Over Ameland heeft zij een lied geschreven en een clip laten maken. Het lied brengt zij samen met Spinvis. Het resultaat van de muziek is een bijzondere combinatie van klavecimbel, synthesizer en zang en doet denk aan de muziek van Kraftwerk. Over de clip van dit lied vertelt Aafke: Ameland gaat over een plek van berusting en uitzicht. In mijn roman Concept M speelt de laatste scène zich af op het strand van Ameland, waar hoofdpersonage Hava denkt te zullen sterven – maar of dat gebeurt wordt niet duidelijk. Ze kijkt uit over zee en heeft vrede met haar lot, tegelijkertijd begint ze het vermoeden te krijgen dat er nog van alles te gebeuren staat. Die dualiteit wilde ik graag terugbrengen in de clip.
Het leek me daarom mooi om in de clip bij het nummer een verwijzing te maken naar Het Zevende Zegel, een film van Ingmar Bergman uit 1958. In de film keert een ridder terug naar huis, waar hij de dood tegenkomt. Hij daagt de dood uit tot een potje schaken, in de hoop dat hij zijn dood nog kan uitstellen. Ik vind dat Bas (Jansen, red.) de sfeer van de clip perfect heeft weten te vangen: berusting, weemoed en uitzicht op de horizon – toen ik de clip voor het eerst zag viel alles op zijn plek en heb ik een traantje weggepinkt. Het resultaat is te zien op https://www.youtube.com/watch?v=My8vgEMF-O
Henriëtte Pieperiet. Uit: Schier door eilander ogen van Eddy van Noord en Ilja Zonneveld (foto’s) , uitgeverij Louise, 2016
Schiermonnikoog
In kleine gemeenschappen zie je vaak dat er relatief gezien een grote hoeveelheid aandacht is voor de eigen cultuur en taal. Op Schiermonnikoog komen we daar duidelijke voorbeelden van tegen. Zo kent Schiermonnikoog zijn shantykoor Gin See to Heich. Bijzonder is dat het koor steevast in juli en augustus elke woensdagavond optreedt in de klassieke muziekkoepel aan de Reeweg en daarna nog eigen afterparty heeft in de late uurtjes van Hotel van der Werff.
De cultuur van het eiland blijkt ook goed uit de aandacht voor het Eilander volkslied. Het eerste couplet luidt In Schiermonnikoogs en in het Nederlands:
| Fier, heel fier fan’t drokke livven, Mooi de gotte see ferbeeuwn, Leit in plak, dat us so nooi is, Dat is us gebeurtegreeuwn. Tichtby wer de brauning klond’re, Op’e banken feur de waal, Heersden wy de aiste klanken, Fan us meuje memmetaal. Heersden wy de aiste klanken, Fan us meuje memmetaal. |
Ver, heel ver van het drukke leven Met de grote zee verbonden Ligt een plek, die ons zo dierbaar is Dat is onze geboortegrond. Dicht bij de klotsende branding Op de banken voor de wal Horen wij de eerste klanken Van onze mooie moedertaal. |
Het muzikale geweten van het eiland wordt ze genoemd: de kleinkunstenares Henriëtte Pieperiet. Ze schreef liedjes en cabaretteksten, componeerde, was 60 jaar kerkorganiste en zorgde jarenlang met enkele andere eilanders en vaste badgasten voor de revue Eilander avonden.
Fryslan Dok heeft een integere documentaire over het leven van deze Joan Baez van Lytje Pole gemaakt. Haar liefde voor de natuur van de wadden, de invloed van de zee en de muziek van Henriëtte komen goed voor het voetlicht in tvportret gemaakt door eilandbewoner Thom Verheul. Te zien op: https://www.npostart.nl/fryslan-dok/13-09-2014/POW_00728941
De zus van Henriëtte Pieperiet is Els Perdok die een woordenboek van het Schiermonnikoogs verzorgde. Het is een taal die nog door enkele tientallen eilanders wordt gebruikt. De zussen Perdok houden deze taal op hun manier levend.
Cabaretier Bert Visscher – hij komt er vanaf zijn vierde jaar- is op de wal een echte ambassadeur van het eiland. Vrijwel in elk interview bewierookt hij ons meest noordelijk bewoonde Waddeneiland. Zo valt in 2017 in Het Parool te lezen: ‘Rustpunt en mijn vaste schrijfplek. Ik kom er al 54 jaar. Tegenwoordig hebben we een huisje vlak bij het strand. Vroeger ging ik zeker twee keer per jaar met vrienden naar Hotel Van der Werff. Man, daar hebben we wat weggezopen en -gevreten. Nu kom ik op Schier voor mijn rust. In veertig minuten ben ik er, du moment dat ik in de auto stap, ontspan ik. Het liefst kom ik er in november, als er bijna geen toeristen zijn. Dan kun je kilometers over het strand lopen zonder iemand tegen te komen.’ In een ander medium voegt hij daar nog aan toe: ‘(Ik heb) op Schiermonnikoog programma’s gemaakt met theatermakers. ‘k Voel me daar heel erg thuis. Dus als ik daar mensen mag rondleiden, dan voel ik me geweldig! Schiermonnikoog, heerlijk! Altijd ruimte om me heen, altijd wind, uitwaaien, varen met mijn boot, geweldig!’
Met de nodige kwinkslagen verlaten we Lytje Pole met de Groninger troubadours Pé Daalmeijer en Rooie Rinus die in Schiermonnikoog de fikse files van het rustige eiland vermakelijk bezingen. Te vinden op Spotify.
