Wie zijn de iconen van het Wad? Op Schiermonnikoog
Wie zijn de iconen van het Wad: Jan Wolkers, Jan van Vlieland, Hessel van Terschelling, Sytze Schut van Schiermonnikoog Lenie’t Hart of de oprichter van de Waddenvereniging? Wie bepaalt eigenlijk of iemand een icoon is? Aflevering 6 van een vervolgserie over de iconen van het Wad: Schiermonnikoog
Welke eilanders of bewoners van Schiermonnikoog zijn echte iconen van het Wad? Bij onze zoektocht naar de iconen van het Wad maakt het voor ons geen verschil of je op een eiland bent geboren of er woont. Een icoon van het Wad kan overal voorkomen. Wat telt is populariteit, invloed, bekendheid en of je als een boegbeeld gezien wordt van het Wad.
Schiermonnikoog is na Vlieland het kleinste bewoonde eiland. Er wonen ongeveer 940 mensen op een eiland van 18 km lengte en 3,5 km breedte. Er komen ruim 250.000 bezoekers per jaar waarvan een relatief groot deel dagjesmensen. Ter vergelijking: Vlieland 140.00, Texel 900.000 en Terschelling 500.000.
Het verleden van Schiermonnikoog is sterk verbonden met de grijze of schiere monniken van Abdij Klaarkamp in Rinsumageest die zo’n zeven honderd jaar geleden neerstreken op een zandplaat die toen nog Wierumeroog heette. Door hun toedoen kreeg het eiland een uithof, een klooster, met een parochiekerk (1465). De monniken en de lekenbroeders legden dijken aan waardoor landbouw op het eiland mogelijk werd. In de loop der eeuwen ontstonden drie dorpen, verdeeld over oost en west: Oosterburen en met aan de westkant van het eiland: Westerburen en Dompen. Deze twee dorpen verdwenen in de 18e eeuw.
Het enige overgebleven dorp werd gesticht in 1719 door Johan Willem Stachouwer Hij kocht het hele eiland in 1638 van de Staten van Friesland voor 18151 toenmalige guldens. Stachouwer, afkomstig uit het Gooi en eigenaar van Slot Ruysdael, liet o.a. het slot Rijsbergen en Huize Binnendijken bouwen. De relatie van de familie Stachouwer met het eiland verdwijnt feitelijk als in 1858 de 24-jarige jurist John Eric Banck het eiland Schiermonnikoog voor bijna een ton koopt van de familie Stachouwer. Banck liet voor eigen rekening een nieuwe waddendijk aanleggen, waardoor in 1860 de Banckspolder ontstond. Banck was eigenaar tot 1893 toen hij het eiland voor 200.000 gulden verkocht aan de Duitse graaf Von Bernstorff. De rest is geschiedenis met de Tweede Wereldoorlog en de periode daarna.
De naam Von Bernstorff leeft nog voort in het gelijknamige hotel. De overbuurman is minstens net zo beroemd: Hotel Van der Werff met zijn illustere uitbaters uit het verleden zoals wijlen juffrouw Dien en wijlen Jan Fischer.
Volgens de BosAtlas van de Wadden zijn bekende Schiermonnikogers uit de 19e en 20e eeuw de politicus Willem de Jong, de dichter Lammert Wiersma, stuurman en dichter Jacob Fenenga, Klaas Visser, kapitein op het walvisvaartschip Willem Barentsz, schrijver Klaas van der Geest en dichteres Pita Grilk. Als over het schrijvers, geschiedenisvorsers en liedkunstenaars van het eiland gaat, denken wij aan wijlen schoolmeester, gids, natuurliefhebber en geschiedschrijver Henk Koning., Els Perdok van o.a. Het woordenboek Nederlands- Schiermonnikoogs, Durk Reitsma, auteur van diverse boeken over Schiermonnikoog en hotel v.d. Werff – en liedkunstenares Henriëtte Pieperiet.
Eilanders als Sytze Schut en Eric Augusteyn horen ook thuis in het rijtje van stille krachten die onvermoeibaar de eilander cultuur en natuur ver buiten het eiland bekendheid geven. Oud-wethouder en oud- supermarkteigenaar Schut wist het eiland in 2006 zo goed te promoten dat het eiland werd uitgeroepen tot het mooiste plekje van Nederland. Het eiland ontving 25.000 euro waar een vogelhut mee is gebouwd.
Ook trouwe badgasten en “import-inwoners” gebruikten en gebruiken hun talenten om het eiland voor he voetlicht van de rest van Nederland te brengen. We denken aan regisseur Thom Verheul, tv-icoon wijlen Wybo van der Linde en Koos Dijksterhuis die vrijwel dagelijks in het dagblad Trouw in zijn columns vaak over zijn geliefde eiland schrijft. Hierdoor is hij een onbezoldigde ambassadeur van het eiland met een groot landelijk publiek. Een deel van zijn werk is terug te vinden in zijn boek ‘Het Eilandgevoel’ waarin hij de seizoenen volgt. Zoals Koos zegt: “Het paradijs bestaat niet, maar Schiermonnikoog komt in de buurt”. Dit citaat is afkomstig van Schierweb, de website over het eiland die vrijwel dagelijks goed gevuld wordt door een andere ambassadeur van het eiland: Ed Kieckens uit Nieuwegein.
De monniken zijn terug
Na zevenhonderd jaar zijn de Cisterciënzer monniken terug op Schiermonnikoog. Na veel gesprekken en onderhandelingen hebben monniken van dezelfde orde als die van de 15e eeuw per 1 januari 2019 hun intrek genomen in Rijsbergen,
Misschien zijn de beroemdste iconen van Schiermonnikoog wel de moderne monniken die in 2015 vanuit de abdij Sion inDiepenveen naar Schier kwamen en nu in Herberg Rijsbergen wonen. Dus in de voormalige state van de familie Stachouwer. Zo is de cirkel rond op ons kleinste Waddeneiland.
En wie nog meer wil weten over Schiermonnikoog… neem eens een kijkje op http://www.schierweb.nl!