Onlangs werd bekend dat de waddenkustgemeente Harlingen van plan is het imposante beeldhouwwerk Broken jug van de 84-jarige Amerikaanse kunstenaar Frank Stella als een ‘poort naar de stad’ bij de parkeerterreinen voor Vlieland en Terschelling te plaatsen. De kosten die gepaard gaan met plaatsing van het kunstwerk voor vijf jaar, bedragen in totaal ruim € 500.000, -. Onder de bezoekers van de twee Friese Waddeneilanden heeft dit op Facebook tot de nodige verbazing, irritatie en woede geleid. Voor de een feestje, voor de ander het zoveelste bewijs van een falende overheid. Gaat het feestje nog wel door?
Na zijn afscheid als directeur van het Oerolfestival wijdde Joop Mulder de laatste jaren van zijn leven (1953-2021) aan promotie van kunstwerken langs de Waddenzeekust onder Sense of Place. Hij droomde ervan om een bepaald kunstwerk op een afgesloten industrieterrein in de Harlinger haven een prominente plek langs de Waddenkust te geven. Het ging om Stella’s ‘gebroken kruik’ van 14 meter hoogte met een gewicht van 45 ton. Stella begon er twintig jaar geleden aan met als beoogde locatie een stadion in Miami. Daar ging het feest niet door. Vervolgens vond de volgende kandidaat-koper, de Franse stad Cherbourg, 3 miljoen euro te veel voor de aanschaf. Eenmaal in Europa belandde het kunstwerk in Harlingen voor een opknapbeurt.
“We moeten het hier houden”, zei Mulder destijds tegen Omrop Fryslân. “Iedereen heeft zoiets van: het is toch fantastisch! Het is zo’n mooi en beroemd beeld.” Mulder overtuigde blijkbaar het gemeentebestuur want dat sloot voor vijf jaar een pachtovereenkomst om het kunstwerk te plaatsen. Mocht de familie Stella het kunstwerk na vijf jaar terugvorderen, dan wordt de overeenkomst beëindigd en is de gemeente een kunstwerk en meer dan € 500.000,- armer.
De pachtovereenkomst met alle bijbehorende kosten wordt betaald door de bezoekers aan Vlieland en Terschelling die hun auto parkeren op de gemeentelijke terreinen. Het dagtarief gaat met 25 eurocent omhoog om Stella’s kunstwerk te kunnen tonen aan de langparkeerders. Met deze extra opbrengsten worden investeringen in het parkeergebied gedaan om dit aantrekkelijker te maken voor de bezoeker/toerist. De gemeente schat op deze manier € 84.000, – per jaar extra te incasseren. Waarschijnlijk heeft ergens een bestuurder ‘win-win’ geroepen.
Rederij Doeksen zet per jaar zo’n 200.000 toeristen naar Vlieland en 500.000 naar Terschelling over. De meesten komen met hun eigen auto. Een klein gedeelte komt met de Arrivatrein Leeuwarden-Harlingen Haven vv. De automobilisten parkeren tot heden voor € 7,- per dag op terreinen die sinds kort exclusief eigendom zijn van de gemeente. De toerist heeft geen keuze, de gemeente heeft in deze havenstad het ultieme parkeermonopolie. De concurrent van de gemeente is opgekocht. Door de gemeente.
Vele eilandbezoekers vrezen prijsstijgingen de komende jaren en dat zij als melkkoe voor de armlastige gemeente gaan fungeren. Die vrees lijkt niet ongegrond met de aparte toepassing van het profijtbeginsel in Harlingen. Immers, de gebruiker betaalt voor een dienst, in dit geval parkeren waar, zonder dat de gebruiker er iets van kan en mag vinden, een dienst – kijken naar een kunstwerk – aan toegevoegd wordt die geen enkele relatie heeft met de dienst.
Wat ook opvalt is dat bij plaatsing van majeure kunstwerken kunstexperts, bestuurders en vertegenwoordigers van de bevolking invloed hebben op de keuze. De invloed van wijlen Joop Mulder lijkt doorslaggevend maar is eigenlijk nogal wrang. Bij zo’n ‘indrukwekkend’ kunstwerk is het op zijn zachtst gezegd bizar dat dit zonder debat, zonder volksraadpleging gebeurt. Niet bepaald in de geest van het creatieve wonderkind Joop Mulder.
De gemeenteraad van Harlingen kan ook andere keuzes maken en met het oog op duurzaamheid, openbaar vervoer en klantvriendelijkheid meer gaan investeren in het toeristisch gebied Willemshaven en de toeristen ontzorgen wat betreft bagagevervoer naar de eilanden. Doeksen, Arriva/NS en drie waddengemeentes kunnen op hun manier zo een bijdrage leveren aan het unieke Werelderfgoed van de Waddenzee. Beter ten hele gekeerd dan ten halve gedwaald, gewoon de bakens verzetten als het tij keert.
Henk Tameling
