‘Eilanden willen af van concessie voor veerboten’
Met bovenstaande krantenkop was maandag jl. 1de discussie over de concessieverlening voor de veerboten op het Wad weer terug in de pers. Na maandenlange debatten op vooral Terschelling en Ameland, is het positief dat de eilandbestuurders van de Friese Waddeneilanden zich inzetten voor veranderingen. Een nieuw perspectief wenkt aan de horizon. Zo pleiten zij voor de status van Openbaar Vervoer voor de veerdiensten. Daarmee zou niet langer de passagier opdraaien voor de kosten, maar de overheid financiële steun verlenen aan dure vervoerslijnen net als bij de bus, tram en trein. Voor het vervoer naar de eilanden is immers maar één mogelijkheid: de veerboot. ‘Een levensader voor de bewoners’ zoals de bestuurders het noemen.
Zeggenschap
Ook pleiten de bestuurders voor zeggenschap van de eilanden over de veerdiensten. Meer dan honderd jaar exploiteren twee familiebedrijven in besloten vennootschappen vier veerlijnen op het Wad. De private eigenaren bepalen wat, hoe en tegen welke prijs er gevaren wordt. De overheid heeft hier minimale invloed op, het parlement staat vrijwel volledig buitenspel. Vergeleken met de NS een nogal ondemocratische situatie. Deze tijd vraagt om zeggenschap van de gebruikers en vermaatschappelijking van private ondernemingen met een publieke functie zoals de particuliere vervoersdiensten op het Wad.
TESO
In het debat over de veerdiensten komt vaak het voorbeeld van Texel met zijn TESO-rederij aan de orde. Natuurlijk is het traject tussen Den Helder en Texel niet te vergelijken met die van de Friese Waddeneilanden. Waar het in de kern om gaat is de zeggenschap van de gebruikers (bijna 3200 aandeelhouders) en het eigendom karakter van de rederij. TESO is een sociale onderneming in plaats van een privaat bedrijf met als doel het maken van winst. Daar is niks mee, behalve als het om een collectieve voorziening zoals openbaar vervoer gaat.
Vrolijk
Interessant aan het standpunt van de eilandbestuurders is dat ze voorstellen om de hele concessie procedure overboord te gooien en de bestaande rederijen te laten voortbestaan. Zoals ik onlangs in de Leeuwarder Courant schreef2, denk ik dat onder voorwaarden zoals OV-status en zeggenschap vast veel gebruikers waaronder ikzelf akkoord gaan met voortzetting van de huidige praktijk. Een soort TESO voor de Friese Waddeneilanden als openbaar vervoer en uitgevoerd door Doeksen en Wagenborg. Een oplossing waar voor- en tegenstanders van de huidige situatie alleen maar vrolijk van kunnen worden. De medewerkers houden hun werk, de gebruikers worden beschouwd als OV-passagiers, de eilandbestuurders krijgen zeggenschap, de parlementaire controle vergroot en de huidige eigenaren kunnen hun ondernemingen voortzetten, zij het waarschijnlijk met minder winst. Alleszins redelijk, rechtvaardig en passend bij deze tijd, lijkt me zo.
Hoorn, 240924 Henk Tameling, schrijver van De slag om de veerboten (2023). www.uitgeverijlouise.nl
