De Waddenzee en de Noordzee om de Waddeneilanden zijn drukbevaren routes. Twee dramatische gebeurtenissen drukken ons wreed op de kwetsbaarheid van mens en natuur in het Werelderfgoed van de Waddenzee. Begin januari 2019 verloor het containerschip de MSC Zoë 342 containers in de Noordzee. De vervuiling van de duinen, de stranden en de kust van Friesland en Groningen was en is groot. Nog steeds ligt er meer dan 800.000 kilo afval in zee. De rampzalige botsing tussen snelboot Tiger en watertaxi Stormloper op 21 oktober in het Schuitengat eiste het leven van vier mensen. Tegenover het algemeen belang een door overheid en burgers beschermd natuurgebied staat het particuliere belang van private rederijen.
In het internationale Waddenzeegebied is jarenlang gewerkt aan bescherming van flora en fauna. De vangst van vissen en schelpdieren is aan regels gehouden net als het betreden van natuurgebieden in broedtijden. Bootjesmensen hebben met elkaar spelregels afgesproken om zeehondenbanken met rust te laten. Wadlopers zijn gebonden aan strenge voorschriften gebonden om het Wad al lopend te betreden. Met vereende krachten is een duurzaam bouwwerk gemaakt van afspraken, regels en wetten om de veiligheid te waarborgen en de natuur te beschermen.
In datzelfde gebied varen schepen van particulieren eigenaren van veerboten en watertaxi’s zoals Doeksen en De Bazuin met hoge snelheid af en aan om een nog steeds stijgende hoeveelheid passagiers van de wal naar een eiland of omgekeerd te vervoeren. Rederij Doeksen bracht in 2021 ongeveer 700.000 reizigers naar Terschelling en Vlieland met langzame en snelle boten.
De opkomst van de Eigen Veerdienst Terschelling (2005-2014) heeft de concurrentie vergroot en het aantal snelle afvaarten doen toenemen. De groeiende economie leverde meer vraag naar snelle overtochten op. In een vrijemarkteconomie pakken ondernemers hun kansen en wordt tegen stevige prijzen een snelle overtocht aangeboden door een gebied dat kwetsbaar is en met goede redenen beschermd wordt tegen overlast op het gebied van geluid, lucht, licht en rust.
Meer dan honderd jaar is het passagiersvervoer op de Wadden een particuliere aangelegenheid waar ondernemersactiviteiten plaatsvinden met louter winstoogmerk in een gebied van niet-particuliere waarde. Sterker nog, de overheid heeft Rederij Doeksen zelfs tot en met 2029 een monopolypositie gegund zonder zich aan de Europese regels van mededinging te houden. Daar waar overal in Nederland het openbaar vervoer per bus, trein, tram of metro door de overheid (rijk, provincie, gemeente) wordt bepaald en gecontroleerd, wordt het traject Harlingen-Terschelling willens en wetens niet als onderdeel van het openbaar vervoer beschouwd. Met als gevolg dat particulieren hun eigen koers, snelheid en de bootkaartprijzen bepalen. Hoe lang laten we dit voortduren?
Als opiniestuk verschenen op 01.11.22 in de Leeuwarder Courant en Dagblad van het Noorden
